การนวดนม

กล่าวคือ ที่เราได้ยินกันบ่อย ๆ ว่า เสริมนมแล้วต้องนวด ล้วนเป็นความเชื่อของผู้แนะนำ ไม่ใช่สิ่งที่พิสูจน์แล้วว่านวดแล้วเป็นผลดีต่อผู้ป่วย  เป็นสิ่งที่บอกต่อ ๆ กันมา ทำตาม ๆ กันมา  ถ้าเป็นนักวิทยาศาสตร์หรือนักวิชาการจะทราบดีว่า การพิสูจน์ความจริงต้องอาศัยการวิจัย เราไม่สามารถเชื่อถือประสบการณ์ของคนเพียงอย่างเดียว  จึงไม่สามารถสรุปได้ว่า ต้องนวด

การที่มีคนจำนวนมากทำอะไรเหมือน ๆ กันอยู่ ไม่ได้หมายความว่าสิ่งที่ทำมันเป็นสิ่งที่ถูกต้อง  อย่างเราเห็นรถมอเตอร์ไซค์ขับบนทางเท้าหรือขับย้อนศรเต็มเมือง ไม่ได้หมายความว่ามันเป็นสิ่งถูกต้อง  หรือมองไปทางไหนก็ฉ้อราษฎร์บังหลวงกันแทบทุกหน่วยงาน แบบนี้ก็ไม่ได้หมายความว่าควรทำตาม  การนวดนมก็เช่นกัน

ตามที่เคยได้ยินได้เห็นมา คนที่แนะนำก็พูดกันหลากหลายมาก  แบบที่พูดลอย ๆ ไม่มีเหตุผลประกอบ เช่น นวดเพื่อรักษารูปทรงหน้าอกให้ได้รูปสวย นวดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาในภายหลัง นวดเพื่อให้กระชับและดูเป็นธรรมชาติ นวดเพื่อลดหรือป้องกันพังผืด นวดเพื่อให้ไม่แข็ง นวดเพื่อให้หน้าอกขยายตัว นวดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดริ้วรอยต่าง ๆ ขึ้นบนหน้าอก นวดแล้วช่วยลดโอกาสในการเกิดมะเร็งเต้านมได้ด้วย นวดแล้วจะช่วยกระตุ้นระบบไหลเวียนเลือดให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้อวัยวะที่สำคัญอย่างหัวใจปอดทำงานได้ดีขึ้น ซึ่งจะทำให้สุขภาพร่างกายแข็งแรงมากขึ้น (ไปกันใหญ่) เราจะไม่พูดถึง มันเชื่อถือไม่ได้  แบบที่มีรายละเอียดก็เช่น เชื่อว่าต้องนวดแรง ๆ ดันซิลิโคนในตัวคนไข้ให้เลื่อนที่ไปมา ไม่นิ่งอยู่ที่เดิม จะได้คงสภาพโพรงที่อยู่ของเต้านมเทียม (implant pocket) ไว้กว้าง ๆ แบบที่ทำไว้ตอนผ่าตัด  เรามาดูกันว่าจริงแท้แค่ไหน

ผมเคยทดลองโดยผ่าตัดลงแผลใต้ราวนม เลาะสร้างโพรงสำหรับเป็นที่อยู่ของเต้านมเทียม ยัดเต้านมเทียมเข้าไปวางเรียบร้อย ยังไม่เย็บปิดแผล ทำให้มองเห็นเต้านมเทียมได้ตลอดเวลา  แล้วใช้มือตัวเองดันนวดเต้านมสุดแรง  ปรากฎว่า เต้านมเทียมไม่เคลื่อนที่เลย ไม่ว่าจะเป็นประเภทที่ผิวเรียบ (smooth surface) และผิวทราย (textured surface)  สิ่งที่เคลื่อนที่คือตัวเต้านมคนไข้  แล้วแบบนี้ จะให้เชื่อว่าการนวดนมจะสามารถเคลื่อนย้ายเต้านมเทียมไปทางโน้นทางนี้ได้อย่างไร

ในทางการแพทย์ พังผืดคือ fibrous tissue  เป็นเนื้อเยื่อใหม่ที่ร่างกายสร้างขึ้น ณ ตำแหน่งของเนื้อเยื่อที่เกิดการบาดเจ็บ  ซึ่งเป็นกระบวนการหาย (healing process) ปกติที่มีขึ้นตอบสนองต่อการบาดเจ็บ  ภายในพังผืดมีองค์ประกอบหลักคือ คอลลาเจน (collagen fiber) ซึ่งเป็นโปรตีนชนิดหนึ่ง  เป็นโปรตีนที่มีอยู่ทั่วไปหมดในร่างกายเรา เช่น เอ็น หนังแท้ ผนังหลอดเลือด กระดูกอ่อน เป็นต้น  วัตถุประสงค์ที่ร่างกายสร้างพังผืดก็เพื่อเกาะยึดเนื้อที่ฉีกขาดไว้ด้วยกัน ไม่ให้แยกฉีกจากกัน  ยิ่งเนื้อเยื่อที่ฉีกขาดถูกดึงให้แยกจากกันไม่หยุด ร่างกายยิ่งสร้างพังผืดมากขึ้น ดังจะเห็นได้จากแผลเป็นที่นูนโต (hypertrophic scar) และคีลอยด์ (keloid)

ไม่ว่าจะเป็นเนื้อหนัง เนื้อของอวัยวะภายใน (เช่น ตับ ไต หัวใจ) หรือกระดูก ถ้ามีการฉีกหรือหักแล้วผ่าตัดเย็บซ่อมหรือนำมาต่อกันใหม่ มีแต่ว่าเราต้องควบคุมให้มันอยู่นิ่ง ๆ ไม่ขยับแยกจากกัน ถึงจะหายได้เร็ว  นอกจากนี้ ในทางการแพทย์เราไม่อยากให้มีพังผืดตรงตำแหน่งที่ต่อกันเหลืออยู่เลยเมื่อกระบวนการหายเสร็จสิ้นแล้ว ยิ่งน้อยยิ่งดี  แต่ความเป็นจริงคือ พังผืดมันเหลืออยู่อย่างนั้นโดยไม่ได้มีประโยชน์อะไรต่อร่างกายอีก แถมถ้ามีมาก บริเวณนั้นจะแข็ง แถมยังเป็นสิ่งปิดกั้นไม่ให้เลือดไหลหรือซึมผ่าน

อีกกรณีหนึ่งที่ร่างกายสร้างพังผืดขึ้น คือ เพื่อตอบสนองต่อการอักเสบ  การอักเสบมีสาเหตุได้หลายอย่าง  ในเรื่องการเสริมหน้าอก เลือดที่ตกค้างในโพรงที่อยู่ของเต้านมเทียมทำให้เกิดการอักเสบและกลายเป็นพังผืด  เนื้อเยื่อรอบเต้านมเทียมมีปฏิกิริยาเกิดการอักเสบต่อซิลิโคนซึ่งเป็นวัสดุที่ใช้ทำเต้านมเทียม  ยิ่งถ้ามีการปนเปื้อนจากเชื้อโรคเข้าไปในโพรงที่อยู่ของเต้านมเทียมด้วย จะยิ่งมีการอักเสบมากแบบเรื้อรัง เกิดพังผืดตามมามากขึ้น ๆ หนาขึ้น ๆ เช่น บรรยากาศที่ไม่สะอาดในห้องผ่าตัดที่จัดตั้งขึ้นแบบไม่ได้มาตรฐาน แค่หาห้องมาติดแอร์ทำเป็นห้องผ่าตัด  วัสดุอุปกรณ์เครื่องมือแพทย์ที่ใช้ในการผ่าตัดไม่สะอาดจริง

จะเห็นได้ว่า เมื่อเนื้อเยื่อในหน้าอกถูกผ่าตัดเพื่อใส่เต้านมเทียม (1) มีทั้งการบาดเจ็บเกิดแผลอยู่ภายใน (2) มีการอักเสบต่อซิลิโคนซึ่งเป็นวัสดุที่ใ้ช้ทำเต้านมเทียม (3) มีเลือดตกค้างและกลายไปเป็นพังผืด (4) และยังอาจจะมีการอักเสบต่อเชื้อโรคที่ปนเปื้อนเข้าไป  ลำพังการนวดมันจะช่วยกำจัดต้นเหตุของการสร้างพังผืดได้อย่างไร  และการนวดมีแต่จะทำให้แผลภายในขยับเขยื้อน ไม่หายสักที ฉีกขาดเพิ่มและกระตุ้นให้มีการหายไม่หยุดหย่อน  ยิ่งมีกระบวนการหาย ยิ่งมีการสร้างพังผืดมากขึ้น  ยิ่งนวดรุนแรงยิ่งมีการอักเสบมาก ยิ่งมีพังผืดมากขึ้น

หลังผ่าตัดเสริมหน้าอก หลาย ๆ คนบอกว่าเหมือนโดนรถสิบล้อทับ  ผมเองเคยได้ยินแบบนั้นเมื่อตอนเริ่มทำงานใหม่ ๆ เมื่อปี 2542 ซึ่งยังใช้วิธีที่เรียนมาจากครูบาอาจารย์สมัยก่อน ลงแผลรักแร้แล้วใช้เครื่องมือแพทย์เป็นเหล็กดุ้นใหญ่สอดเข้าแผล ดันกระแทกจนเกิดโพรงในหน้าอก  ถ้าโดนสิบล้อทับมาแล้ว ยังต้องมาโดนนวดกันแบบรุนแรงอีก จะต้องเจ็บปวดทรมานกันน่าดู

และเท่าที่เคยได้ยินมาจากคนไข้ที่เคยได้รับการนวด ทั้งหมดบอกว่าเจ็บมากและโดนนวดแบบรุนแรงมาก เช่น เจ้าหน้าที่คลินิกหรือโรงพยาบาลหรือร้านรับนวดขึ้นขย่มหน้าอกกันเลยทีเดียว  และไม่ใช่แค่ทำครั้งเดียว ให้ไปซ้ำกันหลายวันต่อสัปดาห์หลายสัปดาห์  มันเป็นธุรกิจอีกแบบหนึ่งเลย ต้องจ่ายเงินค่านวดกันด้วย

การที่เนื้อหนังของคนเราห้อยย้อยเมื่อแก่ตัว ส่วนหนึ่งก็เพราะเนื้อหนังมันเกาะยึดกับโครงสร้างที่แข็งแรงและอยู่ลึกลงไปไม่เหนียวแน่นดังเดิม เช่น ผิวหนังและเนื้อเยื่อภายในเต้านมยานยืดหลุดออกจากกล้ามเนื้อหน้าอก (pectoralis major) ที่อยู่ลึกลงไป  ผิวหน้าและกล้ามเนื้อใบหน้ายานยืดหลุดออกจากกระดูกใบหน้า  หากมีการดันยืดย้ายส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายอย่างรุนแรงแบบต่อเนื่องทุกวัน หลาย ๆ เดือน หลาย ๆ ปี อวัยวะส่วนนั้นก็ต้องยานยืดหลุดออกจากโครงสร้างที่แข็งแรงที่อยู่ลึกลงไป  ถ้าเรานวดเต้านมรุนแรง ขยี้ขยำดันให้เคลื่อนไปบนล่างซ้ายขวามาก ๆ และรุนแรง ทำกันทุกวันทั้งวัน หลาย ๆ เดือน หลาย ๆ ปี จะเกิดอะไรขึ้น  คงไม่ต้องเสียเงินซื้อบราแล้วครับ นมยานแน่ ๆ

ถ้าการนวดป้องกันไม่ให้นมแข็งหรือเห็นเป็นก้อนได้ หมอไม่น่าจะมีคนไข้มาผ่าตัดแก้ปัญหานมแข็งหรือเห็นเป็นก้อน เพราะที่ไหน ๆ ที่ก็บอกให้คนไข้นวดนม  จากประสบการณ์ที่พบมา คนไข้ที่มาให้แก้ด้วยเรื่องนมแข็งและเห็นเป็นก้อนบอกว่าได้รับการนวดนมหรือถูกสอนให้นวดนมตัวเองกัน 100%  ในทางตรงกันข้าม คนไข้ของผมที่ผ่าตัดเสริมเต้านมไปหลายร้อยคนและไม่ได้นวดนม ไม่เคยมีคนไหนกลับมาเพราะนมแข็งเห็นเป็นก้อน